Ruimte voor water in De Jordaan

Nieuwsbrief

• Nieuwsbrief Ruimte voor water in De Jordaan nummer 3, maart 2024 (pdf, 1,1 MB)
• Nieuwsbrief Ruimte voor water in De Jordaan nummer 2, december 2021 (pdf, 0,7 MB)
• Nieuwsbrief Ruimte voor water in De Jordaan nummer 1, februari 2021 (pdf, 0,6 MB)

Inloopdagen 10 en 11 april 2024

We nodigen belanghebbenden uit voor een inloopmoment op woensdag 10 april of donderdag 11 april 2024. Op woensdag tussen 16.00 en 18.00 uur en 19.00 en 21.00 uur en op donderdag tussen 16.00 en 18.00 uur. We organiseren de inloop in Multifunctioneel Centrum De Beijer aan Tjaerdawei 42b in Rinsumageast.

Tijdens de inloop is er volop gelegenheid om (uw persoonlijke) vragen aan projectleider Frodo Verberg en omgevingsmanager Klaas Bartlema, te stellen over het project Ruimte voor water in De Jordaan, de ontwerp-vergunning en het ontwerp-leggerbesluit.

Meld u zich voor 3 april bij ons aan
Heeft u belangstelling voor de inloopbijeenkomst? Meld u zich dan uiterlijk 3 april 2024 bij ons aan via de mail: secretariaatplannenenprojecten@wetterskipfryslan.nl.
Geef in uw aanmelding aan met hoeveel personen u komt en voor welke datum en tijdvak van een uur u kiest. Geef ook uw tweede voorkeur aan. Bij elk tijdvak streven we naar een maximum aantal van 6 personen.

U kunt kiezen uit de volgende tijdvakken:

Woensdag 10 april:

• Tijdvak 1: 16.00-17.00 uur
• Tijdvak 2: 17.00-18.00 uur
• Tijdvak 3: 19.00-20.00 uur
• Tijdvak 4: 20.00-21.00 uur

Donderdag 11 april:

• Tijdvak 1: 16.00-17.00 uur
• Tijdvak 2: 17.00-18.00 uur

Doelen van het project

We gaan het watersysteem in bemalingsgebied De Jordaan tussen Rinsumageast, Burdaard en Aldtsjerk verbeteren. Het is de bedoeling dat er in dit ongeveer 50 hectare grote landbouwgebied een duurzame, klimaatbestendige waterhuishouding ontstaat. Door over zes kilometer watergangen te verbreden, ontstaat er ruimte om het onderhoud aan te passen, blijft de afvoer gegarandeerd en verbetert de ecologische en chemische waterkwaliteit.

Met het verbreden van de watergangen, ontstaat er meer ruimte voor planten en dieren. Zo voldoen we aan de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW): het verbeteren van de waterkwaliteit en de ecologie. In deze KRW staan afspraken die ervoor moeten zorgen dat uiterlijk in 2027 het water in alle Europese landen voldoende schoon en gezond is. Ook ontstaat er extra waterberging (twee hectare), wat welkom is bij neerslagpieken. Zo is het gebied beter beschermd tegen wateroverlast.

Waar gaan we aan de slag?

Op de onderstaande kaart staat het projectgebied De Jordaan. We verbreden de watergangen De Jordaan en de watergangen A, B en watergang H.

Kaart van het projectgebied met in blauw ingetekend de trajecten van De Jordaan en watergangen A, B en H die we willen verbreden. Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

Verbreden watergangen

De Jordaan: 

We maken De Jordaan over een lengte van 2,6 kilometer breder en dieper om de waterafvoer te verbeteren. Op de onderstaande afbeelding staat een dwarsdoorsnede van De Jordaan. De zwarte lijn is het huidige profiel. De rode lijn is het profiel dat nodig is voor een goede waterbeheersing. Dit noemen we het ‘integraal leggerprofiel’.

Dwarsdoorsnede van de De Jordaan met bestaand profiel (zwarte lijn) en toekomstig, integraal leggerprofiel. Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

We verbeteren de waterafvoer
In de huidige situatie heeft De Jordaan bij extreme neerslag een beperkte capaciteit om het water af te voeren. Dit zorgt voor opstuwing van water in grote delen van het bemalingsgebied. Omdat de watergang te klein is voor de hoeveelheid water die er doorheen moet, kan het water niet snel genoeg bij gemaal De Jordaan bij de Dokkumer Ie komen. Hierdoor kan het gemaal zijn werk niet goed doen. In de gebieden die op grotere afstand van het gemaal liggen, loopt de waterstand op, omdat het water niet snel genoeg afgevoerd wordt. Hierdoor kan het in die gebieden soms extra nat worden.

Ook willen we ecologisch onderhoud
Een belangrijke reden voor het verbreden van De Jordaan naar een integraal leggerprofiel is dus het verbeteren van de waterafvoer. Daarnaast willen we hier een andere vorm van onderhoud toepassen: ecologisch onderhoud. Hiermee verbetert het leefgebied voor planten en dieren, en verbetert de biodiversiteit en de waterkwaliteit. Dat betekent dat we voortaan bij het hekkelen niet alle planten weghalen.

In het najaar blijft straks 15 tot 30 procent van de totale begroeiing in het water staan. Deze planten laten we langs één kant van de sloot staan. Ook in het aangrenzende, droge talud blijft de begroeiing staan. Aan de andere kant van de sloot verwijderen we de begroeiing uit het water en van het droge talud. Jaarlijks wisselen we bij het onderhoud van slootkant. Voor de verbreding worden bestaande dammen (en duikers die daarin liggen) langs De Jordaan verplaatst. 

Walbeschoeiing
De Jordaan heeft aan beide kanten een houten walbeschoeiing. De conditie van deze beschoeiing is nu nog redelijk, maar deze moet op middellange termijn vervangen worden. Het vervangen van beschoeiing is kostbaar. Met het nieuwe profiel krijgt De Jordaan flauwe taluds en stroomt het water in De Jordaan minder snel.

Watergangen A en B:

Watergang A en watergang B willen we ecologisch onderhouden. Hiermee verbeteren het leefgebied voor planten en dieren, de biodiversiteit en de waterkwaliteit. De sloten zijn op dit moment te smal om natuurvriendelijk te onderhouden. Als we alleen ecologisch onderhoud zouden doen en de sloot niet zouden verbreden, kan de sloot niet genoeg water afvoeren.  

Voordelen verbreding
Door het verbreden van watergangen A en B  - over een lengte van 1,6 kilometer bij watergang A en 700 meter bij watergang B  - kunnen we de sloten ecologisch onderhouden. Hierdoor verbetert het waterleven. Verbreding van de sloten zorgt er ook voor dat de waterafvoer voldoende blijft. Tenslotte zorgt de verbreding voor meer waterberging in het gebied dat ver van het gemaal af ligt.

Watergang H:

Watergang H verbreden we om ecologische redenen en voor het in stand houden van de wateraan- en -afvoer.

Gemaalkom

Voor het gemaal De Jordaan wordt een gemaalkom aangelegd. Een gemaalkom is een stuk watergang dat dieper is dan de rest van watergang De Jordaan. Deze gemaalkom verbetert de werking van het gemaal en fijne slibdeeltjes kunnen er bezinken. Daarbij wordt de toegangsweg naar het gemaal verlegd.

Huidig en toekomstig onderhoud

Huidig onderhoud:

• De Jordaan: we onderhouden het grootste deel van De Jordaan tot nu toe met de maaiboot. Het ‘droge’ talud klepelen we eens in de drie jaar. Het maaisel blijft deels liggen en wordt deels afgevoerd.
• Watergang A, B en H: we voeren het onderhoud (hekkelen) nu vanaf de kant uit. Bij deze sloten maaien we het hele talud (droog en nat) in één keer. De aanliggende grondeigenaren ontvangen de begroeiing (hekkelmateriaal) die we uit het water halen.

Toekomstig onderhoud:

In de nieuwe situatie voeren we het onderhoud van alle vier watergangen (De Jordaan en watergangen A, B en H) met een kraan met maaikorf uit. Het hekkelmateriaal leggen we op de kant van de sloot die we onderhouden. Voor grondeigenaren langs watergang A en B verandert er niet zoveel. Voor grondeigenaren langs De Jordaan wel. Zij ontvangen in de nieuwe situatie ook het hekkelmateriaal op hun land.

Ecologisch onderhoud
Voor plant, dier en waterkwaliteit willen we naar een andere vorm van onderhoud: ecologisch onderhoud. Dat betekent dat we voortaan bij het hekkelen niet alle begroeiing weghalen. In het najaar blijft straks 15 tot 30 procent van de totale begroeiing in het water staan. Deze planten laten we langs één kant van de sloot staan. Ook in het aangrenzende, droge talud blijft de begroeiing staan. Jaarlijks wisselen we bij het onderhoud van slootkant.

Goed voor plant en dier
Met deze nieuwe manier van onderhoud houden we zoveel mogelijk rekening met de planten en dieren langs en in de sloot. Het vergroot de mogelijkheden voor waterdieren (ook beschermde soorten) om te overwinteren, te schuilen en zich voort te planten. En het versterkt de onderwaternatuur. Daarnaast leveren de gespaarde oeverplanten een goed (over)leefgebied op voor vogels.

8,7 kilometer extra
Naast de vier genoemde watergangen gaan we in het gebied nog eens 8,7 kilometer aan watergangen ecologisch onderhouden. Hier heeft deze nieuwe manier van onderhoud geen gevolgen voor de waterafvoer.

Voorbeelden ecologisch onderhoud
Hieronder staan voorbeelden van hoe een sloot er bij het toekomstige, ecologische onderhoud uitziet. 

Voorbeeld van een sloot in de zomer met aan beide kanten begroeiing:

Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. 

Voorbeelden van een sloot in het najaar met aan één kant begroeiing:

Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. 

Wat is er tot dusver gedaan?

Informeren tijdens planfase
In de periode van 2019 tot 2021 bespraken we onze opgaven met belanghebbenden, waaronder landbouwvertegenwoordigers, dorpsbelangen, initiatiefnemers van een vaarweg in het gebied en de gemeente. De toen geïnventariseerde belanghebbenden hebben een nieuwsbrief ontvangen.

Onderzoeken en ontwerp
Vanaf maart 2020 voerden we een aantal veldonderzoeken uit. De resultaten van deze onderzoeken en overleg met de grondeigenaren leidden tot een ontwerp van de te verbreden watergangen. Het ontwerp bespraken we met de grondeigenaren en gemeenten.

Versturen voorstellen om te komen tot overeenkomst
We stuurden in het afgelopen jaar voorstellen naar alle betrokken grondeigenaren. In de voorstellen gaven we aan hoe we de schade, die ontstaat door onze maatregelen, (financieel) willen compenseren. Met alle eigenaren is overleg geweest. Het is onze bedoeling om met alle betrokkenen minnelijk tot overeenstemming te komen.

Waar staan we nu?

Vergunning eigen dienst en leggerbesluit
Voor het uitvoeren van de maatregelen voor een duurzame en robuuste waterhuishouding in bemalingsgebied De Jordaan vragen we een ‘vergunning eigen dienst’ aan en hebben we een leggerbesluit nodig. Het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân stemde op 5 maart 2024 in met de ontwerp-omgevingsvergunning en het ontwerp-leggerbesluit voor het project Ruimte voor water in De Jordaan.

De ontwerp-vergunning en het ontwerp-leggerbesluit, de bijbehorende motivering en overige bijlagen worden zes weken lang ter inzage gelegd via een publicatie in het Waterschapsblad op overheid.nl. 

Daarnaast kun je de ontwerp-omgevingsvergunning en het ontwerp-leggerbesluit en bijbehorende stukken analoog inzien op het kantoor van Wetterskip Fryslân in Leeuwarden of in de gemeente waar de werken worden uitgevoerd (gemeente Dantumadiel en gemeente Noardeast-Fryslân). Je kunt hiervoor een afspraak maken.

Vergunning en leggerbesluit liggen ter inzage
Tijdens de inspraakprocedure heb je van vrijdag 15 maart t/m 26 april 2024 de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen. De ingediende zienswijzen worden meegewogen bij de uiteindelijke besluitvorming. We beoordelen in de komende weken of de zienswijzen tegen de ontwerp-vergunning en ontwerp-leggerbesluit leiden tot aanpassingen van het plan.

We nemen graag weer contact op met de grondeigenaren
We gaan intussen door met de voorbereidingen voor de uitvoering van de maatregelen. We willen het project graag in goede samenwerking met de betrokken eigenaren/pachters uitvoeren. Dit betekent dat we in de komende weken/maanden weer contact opnemen met de betreffende eigenaren.

Hoe verhouden de voorstellen aan de eigenaren/pachters zich tot de vergunning?
Voor het waterschap zijn de maatregelen, zoals beschreven in de vergunning, het uitgangspunt. De voorstellen aan de betreffende eigenaren gaan over het compenseren van de geleden schade als gevolg van de maatregelen. Als het minnelijk overleg over de schadevergoeding en het gebruik van de grond niet tot overeenstemming leiden, wordt de schade op verzoek vastgesteld bij afzonderlijk besluit waartegen ook bezwaar en beroep open staat.

Als er geen overeenstemming kan worden bereikt over het gebruik van de grond of de overdracht daarvan, dan kan Wetterskip Fryslân gebruik maken van haar bevoegdheid om op grond van artikel 10.17, lid 2 onder b van de Omgevingswet over te gaan tot het opleggen van een gedoogplicht. Met een gedoogplicht kunnen de werkzaamheden uit de vergunning eigen dienst worden uitgevoerd, ongeacht de toestemming van een eigenaar of andere rechthebbende van grond. De gedoogplicht wordt opgelegd bij individuele beschikking. Voor een gedoogplichtbeschikking geldt dezelfde zienswijzeprocedure als nu voor de vergunning en het leggerbesluit geldt. Dus eerst een ontwerp-gedoogbeschikking, dan de mogelijkheid tot een zienswijze en daarna een definitieve beschikking. Tegen die definitieve gedoogbeschikking is beroep en hoger beroep mogelijk.

Termijn POP3-subsidie
Voor dit project is een Europese POP3-subsidie verstrekt. Voorwaarde voor de subsidieverstrekking is dat het project nog dit jaar (2024) wordt uitgevoerd. Na vaststelling van de vergunning en het leggerbesluit is de planning om de werkzaamheden na de zomervakantie 2024 te starten en eind december 2024 af te ronden.

Planning (onder voorbehoud):

De planning (onder voorbehoud) van het doorlopen van de procedure tot en met de uitvoering van het werk is als volgt:

• Maart/april 2024: overleg met de betrokkenen die hun zienswijze mondeling willen toelichten.
• Juni 2024: bestuur stelt vergunning en legger vast. De indieners van zienswijzen ontvangen persoonlijk bericht.
• Juli 2024: aanbesteding van het werk.
• Na zomervakantie 2024: start werkzaamheden.
• Eind december 2024: werkzaamheden klaar.