Ruimte voor water in De Jordaan

Nieuwsbrief

• Nieuwsbrief Ruimte voor water in De Jordaan nummer 2, december 2021 (pdf, 0,7 MB)

• Nieuwsbrief Ruimte voor water in De Jordaan nummer 1, februari 2021 (pdf, 0,6 MB)

Waar gaan we aan de slag?

Op de onderstaande kaart staat het bemalingsgebied De Jordaan (zwarte stippellijn) met een totale oppervlakte van ongeveer 2350 hectare. We hebben de drie aan te pakken watergangen De Jordaan, watergang B en watergang C en hun stroomrichting met een blauwe lijn ingetekend. Gemaal De Jordaan bij de Dokkumer Ie staat met een geel vierkantje op de kaart.  

Bemalingsgebied De Jordaan met de trajecten (De Jordaan, watergang A en watergang B) die we gaan verbreden. Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

Verbreden watergangen

De Jordaan: 

We maken De Jordaan over een lengte van 2,6 kilometer breder en dieper om de waterafvoer te verbeteren. Op de onderstaande afbeelding staat een dwarsdoorsnede van De Jordaan. De zwarte lijn is het huidige profiel. De rode lijn is het profiel dat nodig is voor een goede waterbeheersing. Dit noemen we het ‘integraal leggerprofiel’.

Dwarsdoorsnede van de De Jordaan met bestaand profiel (zwarte lijn) en toekomstig, integraal leggerprofiel. Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

We verbeteren de waterafvoer
In de huidige situatie heeft De Jordaan bij extreme neerslag een beperkte capaciteit om het water af te voeren. Dit zorgt voor opstuwing van water in grote delen van het bemalingsgebied. Omdat de watergang te klein is voor de hoeveelheid water die er doorheen moet, kan het water niet snel genoeg bij gemaal De Jordaan bij de Dokkumer Ie komen. Hierdoor kan het gemaal zijn werk niet goed doen. In de gebieden die op grotere afstand van het gemaal liggen, loopt de waterstand op, omdat het water niet snel genoeg afgevoerd wordt. Hierdoor kan het in die gebieden soms extra nat worden.

Ook willen we ecologisch onderhoud
De belangrijkste reden voor het verbreden van De Jordaan naar een integraal leggerprofiel is dus het verbeteren van de waterafvoer. Daarnaast willen we hier een andere vorm van onderhoud toepassen: ecologisch onderhoud. Hiermee verbetert het leefgebied voor planten en dieren, en verbetert de biodiversiteit en de waterkwaliteit. Dat betekent dat we voortaan bij het hekkelen niet alle planten weghalen.

In het najaar blijft straks 15 tot 30 procent van de totale begroeiing in het water staan. Deze planten laten we langs één kant van de sloot staan. Ook in het aangrenzende, droge talud blijft de begroeiing staan. Aan de andere kant van de sloot verwijderen we de begroeiing uit het water en van het droge talud. Jaarlijks wisselen we bij het onderhoud van slootkant.

We onderzoeken de walbeschoeiing
De Jordaan heeft aan beide kanten een houten walbeschoeiing. De conditie van deze beschoeiing is nu nog redelijk, maar deze moet op middellange termijn vervangen worden. Het vervangen van beschoeiing is kostbaar. Met het nieuwe profiel krijgt De Jordaan flauwe taluds en stroomt het water in De Jordaan minder snel. Daardoor is beschoeiing waarschijnlijk niet meer nodig.  Dit is afhankelijk van de bodemopbouw. We gaan dit in de voorbereiding van het project verder onderzoeken.

Watergangen A en B:

Watergang A en watergang B willen we ecologisch onderhouden. Hiermee verbeteren het leefgebied voor planten en dieren, de biodiversiteit en de waterkwaliteit. De sloten zijn op dit moment te smal om natuurvriendelijk te onderhouden. Als we alleen ecologisch onderhoud zouden doen en de sloot niet zouden verbreden, kan de sloot niet genoeg water afvoeren.  

Voordelen verbreding
Door het verbreden van watergangen A en B  -over een lengte van 1,6 kilometer bij watergang A en 700 meter bij watergang B- kunnen we de sloten ecologisch onderhouden. Hierdoor verbetert het waterleven. Verbreding van de sloten zorgt er ook voor dat de waterafvoer voldoende blijft. Tenslotte zorgt de verbreding voor meer waterberging in het gebied dat ver van het gemaal af ligt.

Huidig en toekomstig onderhoud

Huidig onderhoud:

• De Jordaan: we onderhouden het grootste deel van De Jordaan tot nu toe met de maaiboot. Het ‘droge’ talud klepelen we eens in de drie jaar. Het maaisel blijft deels liggen en wordt deels afgevoerd.
• Watergang A en B: we voeren het onderhoud (hekkelen) nu vanaf de kant uit. Bij deze sloten maaien we het hele talud (droog en nat) in één keer. De aanliggende grondeigenaren ontvangen de begroeiing (hekkelmateriaal) die we uit het water halen.

Toekomstig onderhoud:

In de nieuwe situatie voeren we het onderhoud van alle drie watergangen (De Jordaan en watergangen A en B) met een kraan met maaikorf uit. Het hekkelmateriaal leggen we op kant van de sloot die we onderhouden. Voor grondeigenaren langs watergang A en B verandert er niet zoveel. Voor grondeigenaren langs De Jordaan wel. Zij ontvangen in de nieuwe situatie ook het hekkelmateriaal op hun land.

Ecologisch onderhoud
Voor plant, dier en waterkwaliteit willen we naar een andere vorm van onderhoud: ecologisch onderhoud. Dat betekent dat we voortaan bij het hekkelen niet alle begroeiing weghalen. In het najaar blijft straks 15 tot 30 procent van de totale begroeiing in het water staan. Deze planten laten we langs één kant van de sloot staan. Ook in het aangrenzende, droge talud blijft de begroeiing staan. Jaarlijks wisselen we bij het onderhoud van slootkant.

Goed voor plant en dier
Met deze nieuwe manier van onderhoud houden we zoveel mogelijk rekening met de planten en dieren langs en in de sloot. Het vergroot de mogelijkheden voor waterdieren (ook beschermde soorten) om te overwinteren, te schuilen en zich voort te planten. En het versterkt de onderwaternatuur. Daarnaast leveren de gespaarde oeverplanten een goed (over)leefgebied op voor vogels.

8,7 kilometer extra
Naast de drie genoemde watergangen gaan we in het gebied nog eens 8,7 kilometer aan watergangen ecologisch onderhouden. Hier heeft deze nieuwe manier van onderhoud geen gevolgen voor de waterafvoer.

Voorbeelden ecologisch onderhoud
Hieronder staan voorbeelden van hoe een sloot er bij het toekomstige, ecologische onderhoud uitziet. 

Voorbeeld van een sloot in de zomer met aan beide kanten begroeiing:

Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. 

Voorbeelden van een sloot in het najaar met aan één kant begroeiing:

Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. 

Planning

• December 2019: bijeenkomst met belanghebbenden over knelpunten en kansen in gebied.
• Februari 2019: kaart met mogelijke maatregelen naar belanghebbenden gestuurd. 
• Zomer 2021: afronding een-op-een gesprekken met betrokken grondeigenaren en  -gebruikers over maatregelen.
• Januari 2022: Mug Ingenieursbureau uit Leek meet te voet en met een quad de aan te passen watergangen.
• Na de zomervakantie 2022: bespreken van de eerste ontwerpen met de aanliggende grondeigenaren. 
• 2023: start uitvoering van het project.