We maken polder Himpensermar bij Wergea geschikt als waterberging

De inzet van de Himpensermarpolder als waterberging gebeurt alleen bij extreem hoge waterstanden op de Friese boezem, als er geen andere mogelijkheden zijn om water af te voeren. Zo worden inwoners van Fryslân beter beschermd tegen wateroverlast. De waterberging in de polder kan alleen in de periode tussen 15 oktober en 1 maart worden ingezet, dus buiten het broedseizoen, en maximaal drie weken lang. Na drie weken moet de polder weer zijn leeggepompt.  

 

Blauwe vlag 

De blauwe vlag in de molenwiek was vroeger in Noord-Holland het sein dat de waterstand in de boezem (stelsel van meren, vaarten en sloten) te hoog dreigde te worden en dat poldermolens moesten stoppen met malen. Op die manier werden te hoge waterstanden en overstroming van polders met lage dijkjes voorkomen. Dit oude gebruik wordt bij de Himpensermar weer toegepast, zegt ons dagelijks bestuurslid Gerben de Boer. 'Sadree't de polder folrint mei wetter, sil de blauwe flagge yn de Himpenserpoldermole hyst wurde. Ek hjoed-de-dei kin troch ekstreme delslach de wetterstân op de Fryske boezem te heech wurde. Troch klimaatferoaring krije we hjir faker mei te meitsjen. Om hjir better op ynspylje te kinnen, is in oanpassing fan ús hjoeddeistige wettersysteem nedich.' 

 

Elfde waterbergingsgebied 

We onderzoeken de mogelijkheden in de buurt van de Friese boezem om meer water te kunnen bergen. In de afgelopen jaren breidden we al in verschillende natuurgebieden in Fryslân de opvangcapaciteit bij extreme wateroverlast uit.  ‘De Himpensermarpolder is it alfde natoergebiet dat hjirfoar no ek geskikt makke wurdt. Dit hie net kinnen sûnder de meiwurking fan eigener Staatsbosbeheer, de fjouwer pachters dy't it greidefûgellân bewurkje, Gasterij de Wâldwei, gemeente en provinsje', zegt Gerben de Boer. 
 

Walhalla voor vogels 

Staatsbosbeheer verwacht dat de tijdelijke inzet van de polder als waterberging geen negatieve invloed heeft op de natuurwaarden in het gebied en dat het goed is voor de water- en weidevogels. 'Als er tijdelijk water in de polder staat, komen er vooral veel watervogels op af', zegt teamleider Noard-Fryslân Jeffrey Huizenga. ‘Als het water hoger komt te staan, trekt het met name eenden, zoals slobeenden en smienten, aan. De Himpensermar is dan tijdelijk een walhalla voor vogels om er te rusten en veilig te overnachten. Een lust voor het oog voor natuurliefhebbers. Als de polder weer droogvalt, kunnen weidevogels gemakkelijker bij het voedsel door de zachte bodem. Dit is van belang om op te vetten in de winter en voor het broedseizoen dat daarna komt.' 

 

Waterkerende maatregelen 

Om het water tijdens een inzet als waterberging goed te kunnen keren, heeft het waterschap de bestaande waterkeringen rond de polder al opgehoogd. Aan de zuidkant van de polder komt een nieuwe waterin- en -uitlaat voor het vullen en legen van de waterberging. Om de polder weer leeg te krijgen, zal ook het gemaal in de Himpenserpoldermole worden ingezet. 

 

Restaurant Gasterij de Wâldwei ligt aan de noordkant van de polder. Om te voorkomen dat het restaurant tijdens een inzet als waterberging onderloopt, komt er aan de zuidkant een nieuwe stalen waterkering met basaltuitstraling. Deze waterkering wordt zo landschappelijk ingepast op het erf van het restaurant. Hierbij komt het restaurant op een soort terp aan de rand van de nieuwe waterberging te liggen en worden de tuin en het terras verhoogd. Vanaf het terras hebben bezoekers straks een mooi uitzicht over de polder. Voor de aanleg van de nieuwe waterkeringen moesten bomen aan de zuid- en noordkant van de Gasterij worden gekapt. Na afloop van de werkzaamheden worden er nieuwe bomen geplant.  

 

Overlast voor publiek 

Tijdens de werkzaamheden is Gasterij de Wâldwei in de maanden september, oktober en november gesloten voor publiek. Op 1 december gaat het restaurant weer open voor gasten. Tijdens de werkzaamheden blijven de openbare wegen en fietspaden rondom de molen wel toegankelijk. 

 

1,6 kubieke meter water  

De Himpensermarpolder, een oude droogmakerij, van 82 hectare tussen Leeuwarden en Wergea is heel geschikt als waterbergingsgebied. Door de lage ligging ten opzichte van het boezempeil (52 centimeter beneden NAP) kan er een grote hoeveelheid water tijdelijk in worden opgeslagen. Als de polder maximaal is gevuld, dan staat er gemiddeld 2 meter water in. Dat is goed voor 1,6 miljoen kubieke meter water. Vijf jaar geleden zette het waterschap de Himpensermarpolder al onder water als proef om te onderzoeken of het gebied ook echt geschikt is. De proef was succesvol, maar toen bleek ook dat er een grotere inlaat nodig was voor de inzet bij een echte calamiteit.  

 

Planning en kosten 

We verwachten dat het grootste deel van de werkzaamheden voor december 2025 klaar is. De eindafwerking van de kering rondom de restaurant Gasterij de Waldwei en de aanleg van de in- en uitlaatconstructie gebeuren in 2026. Het doel is dat de polder vanaf oktober 2026 als waterberging kan worden ingezet. De totale kosten van dit project zijn geraamd op 2,7 miljoen euro. Het project wordt gefinancierd door Wetterskip Fryslân, de Europese Unie en provincie Fryslân.  

 

Meer weten?   

Kijk voor actuele informatie over project waterberging polder Himpensermar op: www.wetterskipfryslan.nl/himpensermarpolder.