Baggeren zeven vaarten Dokkum-Wierum

Waar gaan we baggeren?

We gaan delen van de vaarten Alde Peazens, Ferbiningskanaal, Ealsumer Feart, Jellegat, De Peazens en Wierumer Opfeart baggeren. Daarnaast worden er drie delen van de Dyksfeart gebaggerd: het deel ten oosten en het deel ten westen van Wierum en het traject tussen Holwert en Ternaard. In totaal wordt er bij dit project 22 kilometer vaart gebaggerd. Alle te baggeren trajecten staan met een blauwe lijn weergegeven op de overzichtskaart op de volgende pagina. Op de kaart zijn ook de locaties van de vijf weilanddepots aangegeven. We noemen het totale baggerproject ‘Baggeren Dokkum-Wierum’.

Wat houden de werkzaamheden in?

• We verwijderen in totaal ongeveer 150.000 kubieke meter (m3) baggerspecie uit de vaarten. Van deze baggerspecie voeren we een deel, ongeveer 5.000 m3 baggerspecie bij onder andere riooloverstorten, in vloeistofdichte vrachtwagens af naar een erkende verwerker (stortplaats). Uit monsters blijkt dat de kwaliteit van deze baggerspecie goed genoeg is om over het land te verspreiden. Toch kiezen we ervoor om dit slib niet in de weilanddepots te brengen, maar af te voeren. De trajecten van deze af te voeren baggerspecie liggen in Dokkum en Wierum en hebben een totale lengte van ongeveer 400 meter.
• Een boot met schuifbord schuift de af te voeren baggerspecie naar verschillende plekken langs de vaart. Daar laadt een kraan vanaf de kant de baggerspecie in vloeistofdichte vrachtwagens. Die voeren de baggerspecie af naar een erkende verwerker.
• De resterende 145.000 kubieke meter baggerspecie slaan we tijdelijk (twee tot drie jaar) op in vijf weilanddepots, die we van september tot en met november 2025 voor dit doel aanleggen.
• De baggerwerkzaamheden en het afvoeren van de baggerspecie vinden plaats in de periode september 2025 tot en met de zomer/najaar 2026.
• Het baggeren van de Ealsumer Feart is naar verwachting eind zomer 2026 klaar, voor de andere vaarten geldt dat de baggerwerkzaamheden in het najaar 2026 klaar zijn. De bagger wordt in de daaropvolgende twee tot drie jaar ingedroogd en, om dit te versnellen, een aantal keren op ruggen (bulten) gezet. Als alles meezit, is het depot in 2027 weer in de oorspronkelijke staat (weiland/akkerbouwland) gebracht. Bij tegenvallende weersomstandigheden kan dit uitlopen tot 2028.

Overzichtskaart te baggeren trajecten en weilanddepots:

De blauwe lijnen zijn de te baggeren trajecten, de rode lijnen geven de weilanddepots aan. Klik op de afbeelding voor een vergroting. 

Hekkelen (verwijderen planten) om te kunnen baggeren

Voordat we gaan baggeren, verwijderen we de begroeiing uit de vaarten tot op 1 tot 2 meter vanaf de kant. Door de vaarten plantenvrij te maken, kan de baggerzuiger het baggeren straks beter uitvoeren. Het hekkelen zal, op de plekken waar het mogelijk is, met een maaiboot vanaf het water worden gedaan.

Daar waar de planten en rietkragen te ver de vaart in zijn gegroeid, verwijdert een kraan/trekker met maaikorf de planten vanaf de kant uit het water. Het kan zijn dat de kranen of trekkers met maaikorf over jouw percelen moeten rijden om bij de vaart te komen. We nemen voordat we jouw grond betreden contact met je op.

Waarom gaan we de vaarten baggeren?

Betere doorstroming en schoner water
Wetterkip Fryslân beheert de hoofdwateren in Fryslân, waaronder de vaarten Alde Peazens, Ferbiningskanaal, Ealsumer Feart, Jellegat, De Peazens, Wierumer Opfeart en Dyksfeart. De wateraan- en -afvoer van deze vaarten moet worden verbeterd om de inwoners te beschermen tegen wateroverlast. Door het dieper maken van de vaarten verbetert niet alleen de doorstroming, maar ook de waterkwaliteit. En schoon en helder water is weer goed voor de flora en fauna.

Ook zijn de vaarten na het baggeren weer diep genoeg voor de maaiboot. Deze kleine boot verwijdert riet en waterplanten uit de vaarten voor een goede doorstroming.

Bevaarbaar voor kleine bootjes
De gemeente Noardeast-Fryslân draagt bij aan het bevaarbaar maken van de Ealsumer Feart en De Peazens tussen Dokkum en Wierum voor kleine recreatiebootjes, kano’s en sups. We baggeren deze vaarten tot de vaste bodem. Hierdoor komt er ongeveer 1,80 meter water in het midden van de vaarten te staan. Dat is dieper dan voor een goede doorstroming nodig is. We hebben met de gemeente afgesproken dat Wetterskip Fryslân de vaarten in de toekomst op een diepte van minimaal 1 meter onderhoudt. Dorpsbewoners aan de vaart en recreanten kunnen vanaf einde zomer 2026 vanaf Dokkum via naar Wierum varen, kanoën of suppen. 

Grond voor dijkverbetering
Bij dit project gaan we het grootste deel (ongeveer 80 procent) van de ingedroogde baggerspecie gebruiken voor de verbetering van de Waddenzeedijk. Voor de verbetering van de dijk tussen Holwert-Ternaard, Wierum-Oost en -West en Paezens-Moddergat (een deelgebied van project 1DYK) is veel grond nodig. Zo maken we werk met werk, besparen we op de kosten voor de dijkverbetering en dragen we bij aan circulair en milieuvriendelijk bouwen.

Wat is baggerspecie?

Baggerspecie is slib dat elk jaar ongeveer 1 tot 2 centimeter op de waterbodem aangroeit. Dit is een natuurlijk proces. De laag ontstaat bijvoorbeeld door afgestorven waterplanten en bladeren. Voor verbetering van de kwaliteit en een goede aan- en afvoer van het water wordt baggerslib verwijderd.

Hoe gaan we baggeren?

• We leggen eerst voor de tijdelijke opslag van baggerspecie vijf weilanddepots aan.
• Van de afgegraven teelaarde (vruchtbare bovengrond met een dikte van ongeveer 20 tot 30 centimeter) maken we een dijkje van 80 centimeter tot maximaal 1,8 meter hoog om het depot heen. Zo kunnen we de baggerspecie opslaan.
• We gaan baggeren met een baggerzuiger. De baggerzuiger pompt de baggerspecie vanaf het water door een kilometerslange drijvende leiding naar de vijf weilanddepots.
• In de depots zal ongeveer 145.000.000 m3 baggerspecie worden opgeslagen. Een klein deel (5.000 m3 baggerspecie) voeren we met vrachtwagens af naar een erkende verwerker.
• Als de bagger voldoende is ingedroogd, worden de dijkjes afgegraven tot de hoogte van de baggerlaag. De indrogende baggerspecie wordt één of zo nodig meerdere keren omgezet en op ruggen (bulten) gezet om het indrogen te versnellen.
• Als de baggerspecie voldoende is ingedroogd, halen we een deel van de baggerspecie uit het depot en gebruiken deze grond voor het verbeteren van de zeedijk.
• Het andere deel van de baggerspecie blijft op het perceel om het cultuurtechnisch af te werken en in te zaaien. Zo kan de eigenaar of pachter het weer als weiland/akkerbouwland gebruiken.

Overlast voor de omgeving

We kunnen enige hinder door werkzaamheden niet voorkomen. In het begin is een aantal weken zicht op bouwverkeer en machines en kan er als gevolg daarvan enige geluidsoverlast ontstaan. Woningen en wegen blijven bereikbaar tijdens de uitvoering. Uiteraard proberen we de hinder zoveel mogelijk te beperken en de omgeving erop voor te bereiden.

Bij de aanleg van de weilanddepots denken we zo goed mogelijk aan de veiligheid voor de omwonenden. Bij alle depots komen bordjes ‘verboden toegang’. Om het weilanddepot aan de noordkant van Dokkum plaatsen we, vanwege zorgen in de omgeving omdat dit depot dicht bij een woonwijk ligt, een afrastering.

We weten uit jarenlange ervaring dat een weilanddepot geen stank- of muggenoverlast met zich meebrengt voor de directe omgeving.

We houden rekening met de natuur

Bij de werkzaamheden houden we zoveel mogelijk rekening met de natuur. We starten het werk na het broedseizoen, we houden ons aan de gedragscode flora en fauna voor waterschappen. Voor de aanleg van de depots zijn natuurtoetsen uitgevoerd.

Planning werkzaamheden (onder voorbehoud)

• September tot en met november 2025: start aanleg weilanddepots.
• Het moment van afvoeren van de baggerspecie is afhankelijk van de planning van de baggeraannemer.
• Eind oktober/ begin november 2025: start baggerwerkzaamheden met baggerzuiger.
• Zomer 2026: einde baggerwerkzaamheden met baggerzuiger Ealsumer Feart.
• Najaar 2026: einde baggerwerkzaamheden met baggerzuiger Alde Peazens, Ferbiningskanaal, Jellegat, De Peazens, Wierumer Opfeart en Dyksfeart.
• Najaar 2026: eerste keer omzetten baggerspecie om het indrogen te bevorderen.
• Zomer of najaar 2027: de baggerspecie wordt, zo nodig, nog een keer omgezet.
• Het ontgraven van de ingedroogde baggerspecie voor de dijkverbetering hangt af van de planning van de dijkwerkzaamheden, maar is naar verwachting in het najaar 2027.
• Najaar 2027 of voorjaar 2028: depots weer ingericht als weiland/akkerbouwland.

Vergunningsprocedures

Voordat het baggerproject wordt uitgevoerd, is/wordt een aantal vergunningsprocedures doorlopen. Het gaat onder meer om een procedure voor het verkrijgen van een omgevingsvergunning en ontgrondingsvergunning voor de aanleg van de weilanddepots.