Bouw circulair gemaal Kalverdijkje
De bouw van het eerste circulaire gemaal van Fryslân is klaar. Het nieuwe gemaal Kalverdijkje bij sportpark Kalverdijkje in Leeuwarden is circulair gebouwd. Met de komst van het nieuwe gemaal Kalverdijkje houden de inwoners van de wijk Heegterp ook in de toekomst droge voeten.
Waarom een nieuw gemaal?
Het nieuwe gemaal Kalverdijkje vervangt de twee oude, afgeschreven gemalen Schieringerweg en Tolhuis bij sportpark Kalverdijkje. Deze twee gemalen zijn inmiddels gesloopt. De twee peilvakken (een begrensd gebied met een vastgesteld waterpeil) van de gemalen zijn gecombineerd tot een groot peilvlak. Door het samenvoegen van de peilvakken kunnen we één nieuw gemaal, het Kalverdijkje, bouwen. Het nieuwe gemaal komt vlakbij het vroegere gemaal Schieringerweg. 
Een impressie van het nieuwe gemaal Kalverdijkje. Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Circulair bouwen
Bij circulair bouwen draait het om slim gebruik van grondstoffen, producten en goederen, waardoor deze oneindig kunnen worden hergebruikt. Een circulaire werkwijze heeft als doel om afval te gebruiken als grondstof voor de nieuwe producten. Door circulair te werken, hoeven geen nieuwe natuurlijke bronnen gebruikt te worden en vermindert de CO2-uitstoot. Hierbij keken we naar de hele keten, dus niet alleen naar materialen. Dat betekent van het ontwerp tot de realisatie van het gemaal.
Bij circulair bouwen komt veel kijken. Zo werd bij gemaal Kalverdijkje zoveel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijke en herbruikbare bronnen (materialen). Materialen werden zo efficiënt mogelijk toegepast en het bouwwerk heeft een lange levensduur. De gebruikte materialen kunnen bij een eventuele sloop van het gemaal weer worden hergebruikt.
Een doorsnede van het gemaal Kalverdijkje. Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Nieuwe werkwijze
In de voorbereiding van dit project trokken we samen op met ingenieursbureau Arcadis en aannemer Dura Vermeer. Samen zijn ideeën opgedaan en keuzes gemaakt voor de bouw van het circulaire gemaal. Gemaal Kalverdijkje is met een capaciteit van zeven kubieke meter per minuut geen fors gemaal. We gaan de opgedane kennis uit dit innovatieve project gebruiken voor de bouw van toekomstige bouwwerken.
Keuze van materialen
Het circulaire gemaal Kalverdijkje voldoet aan alle eisen uit deze tijd. Voor dit gemaal is minder materiaal dan bij een standaard gemaal gebruikt. En er zijn zoveel mogelijk (in totaal ongeveer 79 procent) duurzame en tweedehands materialen van gerenoveerde of gesloopte bouwwerken uit het hele land hergebruikt. Zoals grasbetontegels, betonplaten, stalen damwanden en een persleiding. In het gemaal is duurzaam ECO100 beton toegepast. De toepassing van dit cementloos beton, gemaakt met granulaat van vermalen betonpuin, zorgt voor een CO2-besparing van ruim 50 procent in vergelijking met traditioneel beton. Alleen de pomp en elektra van het gemaal zijn nieuw, omdat betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid voorop staan.
Rond het gemaal is de weggegraven grond opnieuw gebruikt en zorgen flauwe taluds ervoor dat er geen walbeschoeiing nodig was.
Gebruikte materialen gemaal Kalverdijkje. Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Minder milieubelasting tijdens bouw
Ook tijdens de bouw is het milieu 58 procent minder belast dan bij de bouw van een traditioneel gemaal. Zo werkte de aannemer met elektrische kranen die minder CO2 uitstoten. Het aggregaat van het gemaal werkte grotendeels op zonnepanelen. Door de onderdelen prefab te plaatsen was de bouwtijd korter en daarmee de CO2-uitstoot minder.
Biodiversiteit
Het gemaal heeft een visvriendelijke pomp, zodat vissen het gemaal veilig kunnen passeren. Om de biodiversiteit te vergroten zijn rondom het gemaal wilde bloemen ingezaaid. Dit is een trekpleister voor insecten zoals vlinders, bijen en wespen. Die zijn op hun beurt weer een voedingsbron voor vogels en andere kleine dieren.
