Aantal gevangen muskusratten in Fryslân daalde in 2023 met 18 procent

• geplaatst op 29 januari 2024 om 10:50

In 2023 werden er in Fryslân en een deel van het Groninger Westerkwartier in totaal 356 muskusratten gevangen, in 2022 waren dit er nog 435. De daling van 18 procent in de muskusratpopulatie komt, omdat we het afgelopen jaar in het noordoostelijk deel van Fryslân extra bestrijdingsuren inzette. In dit deel steeg in 2022 de populatie muskusratten het meest. Door afgelopen jaar gericht in het noordoosten te bestrijden, is het aantal muskusratten hier aanzienlijk naar beneden gebracht. Er zijn in 2023 door ons geen beverratten gevangen.

Populatie onder controle

Wij vingen in de afgelopen vijf jaar in haar beheergebied elk jaar gemiddeld 0,01 muskusrat per kilometer watergang. Dat betekent dat de populatie onder controle is en dat de muskusrat in feite is teruggedrongen uit Fryslân en het Groninger Westerkwartier. In 2023 is de bestrijding met een minimale inzet van velduren (0,33 uur per kilometer watergang) uitgevoerd. Het landelijk gemiddelde lag 70 procent hoger, op 1,09 uur per kilometer watergang.

eDNA-methode

Na een driejarige proef gebruiken we de innovatieve eDNA-methode sinds 2023 standaard in de bestrijding. Met deze nieuwe techniek zijn de opsporing en monitoring van muskus- en beverratten verbeterd. Wij kunnen nu concreet de aan- of afwezigheid van de muskusrat via dna-sporen van muskusratten in het water vaststellen. Zo kan worden voorkomen dat populaties ontstaan of zich opnieuw vestigen.

Volgens ons dagelijks bestuurslid Monique Plantinga is de muskusratbestrijding in de afgelopen jaren in Fryslân en het Groninger Westerkwartier goed op orde. ‘Onze aanpak heeft zijn vruchten afgeworpen. Ooit hadden we in ons beheergebied te maken met enorme aantallen muskusratten. In 1993 telden we meer dan 100.000 vangsten. In 2009 was dit aantal teruggebracht naar ongeveer 25.000. En nu dus 356.’ 

Schade aan dijken

Muskus- en beverratten komen van nature niet voor in Nederland, ze zijn hier door menselijk handelen beland. Ook hebben de dieren bij ons nauwelijks natuurlijke vijanden. De dieren worden bestreden omdat ze schade brengen aan waterkeringen en oevers door holen en gangen in dijken te graven. Ook maken ze nestkommen met uitgebreide ondergrondse gangenstelsels. Zo veroorzaken ze verzakkingen in dijken en kades. In het ergste geval kan een dijk of kade doorbreken en een polder onder water lopen.

Ook bedreiging biodiversiteit

Muskus- en beverratten vormen ook een bedreiging voor de biodiversiteit. De dieren staan daarom allebei op de Europese lijst van Invasieve soorten. Ze eten planten als riet en lisdodde weg, en verdringen daardoor inheemse diersoorten zoals de zwarte stern, de roerdomp en de kleine karekiet. Deze vogels leven in het riet, waar ook de muskus- en beverratten hun leefomgeving hebben.

Gespecialiseerde bestrijders

Wij hebben 27 gespecialiseerde veldmedewerkers flora en fauna in dienst die de muskus- en beverratten bestrijden. Ook leveren zij een bijdrage aan de inventarisatie en bestrijding van invasieve exoten in Fryslân en het Groninger Westerkwartier.

Landelijke cijfers

In 2023 zijn er in totaal 51.043 muskusratten door de 21 waterschappen in Nederland gevangen. Per regio zijn de vangsten verschillend. In 2023 zijn er ruim 2.500 meer muskusratten gevangen, een stijging van 5 procent ten opzichte van 2022. Het aantal beverratvangsten in Nederland is in 2023 toegenomen tot 1.645, een toename van 45 procent ten opzichte van 2022.

Samenwerking in de Krimpenerwaard

De bijna 400 gespecialiseerde muskus- en beverratbestrijders van de waterschappen werken intensief met elkaar samen. Zo werd er in het najaar van 2023 een grote vangactie in de Krimpenerwaard gehouden. Muskusratbestrijders uit het hele land, onder hen ook vier bestrijders van ons, hielpen in de Krimpenerwaard om muskusratten te vangen. Dit draagt bij aan het gezamenlijke doel om in 2034 geen (levensvatbare) populatie muskusratten meer te hebben in Nederland. Dat is het geval als er in het binnenland minder dan 500 muskusratten per jaar worden gevangen.

Foto: Een veldmedewerker van ons speurt vanuit de boot naar muskusratten.

Foto: Daniël Hartog.