Regiodeal Zuidoost

In het gebied Oldelamer/Nijelamer gaan we aan de slag met het verbeteren van de waterhuishouding in het landelijk gebied voor zowel de natuur als de landbouw. Met deze maatregelen maken we Oldelamer robuuster en klimaatbestendiger.

In het gebied Oldelamer/Nijelamer hebben natuur en landbouw last van droogteschade. Door drie achtereenvolgende droge zomers daalt de grondwaterstand en treedt watertekort op. In dit project willen we in overleg met Staatsbosbeheer, grondeigenaren en de gemeente Weststellingerwerf maatregelen nemen om meer water vast te houden, meer water aan te voeren en zuiniger om te gaan met gebiedseigen water. Zo kan het grondwater beter worden aangevuld.

Deze aanpak is erop gericht om waterpeil meer getrapt met maaiveld te laten verlopen en te kunnen laten variëren, bijvoorbeeld door duikers in hellend gebied hoger te leggen en stuwen regelbaar te maken. De oplevering is gepland in 2023.

Projectleider: Elmar Tilstra, 06  - 136 02 886

Onderstaand filmpje geeft een toelichting op het project.

Waterconservering Boschhoeve-Nijeberkoop

In het Friese Nijeberkoop ligt Landgoed Boschhoeve. Landgoed Boschhoeve bestaat uit 160 hectare loof- en gemengd bos, heide, ven, agrarisch grasland en akkerland. Het strekt zich uit tussen de riviertjes Linde en Tjonger en is omgeven door landbouwgrond, weidevogelnatuur en bossen.

Het gebied heeft te kampen met verdroging. Vanuit de regiodeal Zuidoost heeft de beheerder van het gebied maatregelen genomen om meer water vast te houden en ook meer ruimte te creëren voor waterberging bij zware regenval.

De maatregelen bestonden uit het aanbrengen van knijpstuwtjes (peilverhoging) en minder diep maken van overmatig diepe watergangen om zo verdroging te bestrijden.  De capaciteit voor piekberging van water is fors vooruitgegaan door regenwaterberging in combinatie met "swales". Dit zijn brede ondiepe greppels die normaal droog staan maar bij piekneerslagen tijdelijk water kunnen bergen. Ook hebben we enkele honderden meters flauwe natuurvriendelijke oevers aangelegd waardoor sloten meer water kunnen bergen.

Het plan is uitgevoerd met agrariërs en natuurorganisaties uit het gebied.

“Boeren in het Bos” heeft hiervoor samen met de provincie en ons een waterconserveringsplan uitgewerkt.

Projectleider: Jan van der Velde, 06   -461 72 705

Water vasthouden bij droogte: regelbare stuwen en duikers

De zandgronden in het Zuidoosten van Fryslân liggen hoger dan de rest van de provincie. Dit betekent dat van nature het water afstroomt naar lager gelegen gebieden.  Neerslag die hier valt trekt in de grond maar stroomt ook naar de lagere delen. Omdat water aanvoeren op de hoge zandgronden maar zeer beperkt mogelijk is, willen we regenwater zoveel mogelijk vasthouden. Dan heeft het meer tijd om in de grond te trekken en het grondwater aan te vullen.

Met een stelsel van watergangen, stuwen en duikers is het gebied in compartimenten opgedeeld. Nu zijn veel van deze stuwen voorzien van een vaste kruinhoogte (zogenaamde vaste stuwen). Om in tijden van droogte het water beter en langer te kunnen vasthouden, moeten de vaste stuwen worden vervangen door een regelbare variant. We brengen extra stuwen aan zodat we het water beter vast kunnen houden op hogere gronden. Door in de watergangen ook de duikers op andere hoogtes te leggen, wordt het systeem nog beter (meer getrapt) ingericht om langer water te kunnen bergen en vasthouden. Het waterpeil zal in tijden van droogte hoger zijn wat goed is tegen verdroging en onnodig diep wegzakken van grondwaterstanden. Door de nieuw aan te leggen duikers te vervangen voor een visvriendelijke variant, wordt de vismigratie ook verbeterd.

Deze maatregelen voeren we uit, in overleg met de grondeigenaren in het gebied.

Projectleider: Jan van der Velde, 06 - 461 72 705

Water vasthouden bosgebied Oranjewoud (fase 1)

Het bosgebied Oranjewoud verdroogt door droge zomers en omdat de grondwaterstand daalt. Plaatselijk Belang wilde graag iets doen om de bomen in het bosgebied van meer water te voorzien. In dit proefproject in het Reigerbosch nemen we maatregelen om meer water vast te houden. We hebben duikers aangelegd die twee watergangen met elkaar verbinden. Dit zijn pvc-buizen van 30 centimeter in doorsnede die we onder paden door leggen. De duikers zorgen ervoor dat het water in Reigerbosch langer vast wordt gehouden en zo langer beschikbaar is in het groeiseizoen. Ook plaatsten we een regelbare stuw. Dit is een schot dat het water in de sloot tegenhoudt. Door het schot omhoog of omlaag te zetten kunnen we de waterstand in de sloot beïnvloeden. 

Met deze maatregel willen we meer water langer vasthouden in de sloot. Dit heeft dan meer tijd om in de bodem zakken waardoor het grondwater wordt aangevuld. 

Dit Regiodeal Zuidoost project is uitgevoerd in samenwerking met Plaatselijk Belang Oranjewoud, Staatsbosbeheer en de gemeente Heerenveen.

De maatregelen zijn gerealiseerd. Hiermee wordt bij neerslag meer water vastgehouden in circa 20 hectare bosgebied. Pas na verloop van tijd kunnen we zien welk effect dit heeft op de gezondheid van de bomen.  Als de aanpak in Oranjewoud effect heeft, kan het mogelijk ook op andere plaatsen worden toegepast.

Omrop Fryslân maakte hierover een korte reportage.

Projectleider: Jan van der Velde, 06-461 72705

Regelbare schotbalkstuw: peilverhoging	Stuwend gelegde duiker: meer waterconservering	Sloot met verhoogd waterpeil door stuw

Water vasthouden bosgebied Oranjewoud (fase II)

In fase 2 wordt de capaciteit van de bestaande opmaling aan de Albertine Agnesweg in capaciteit verdubbeld. Ook wordt het waterpeil aan de uitstroom van deze opmaling circa 60 tot 80 cm verhoogd en een verbindingssloot met duikers  gegraven naar het landgoed Prinsenhof.  Vanaf dat landgoed maken we een duiker en slootverbinding naar het Reigersbosch. Met deze maatregelen realiseren we:

• betere wateraanvoer in een groter gebied (waaronder Reigersbosch en landgoed Princenhof, totaal 44 hectare).
• ruimere hoeveelheid beschikbaar water door grotere opmalingscapaciteit van opmaling Albertine Agnesweg
• peilverhoging en verbeterde wateraanvoer in 14 ha extra gebied (tussen Albertine Agnesweg en Krukmanslaan, landgoed Prinsenhof en  de zuidelijke bermsloot van de Bieruma Oostingweg)
• verbeterde aanvoer in het Reigerbosch (circa 30 hectare)
• op langere termijn ook koppeling van de graslanden ten westen van het Reigersbosch mogelijk (20 hectare) aan het aanvoersysteem.

De maatregelen in Oranjewoud fase ll om water vast te houden in het bosgebied.

Verdrogingsbestrijding natuurgebied Grachtkavel

Ten westen van Scherpenzeel tussen Tjonger en Rottige Meente, ligt midden in De Groote Veenpolder het 34 ha grote natuurgebied de Grachtkavel van Staatsbosbeheer. Het gebied bestaat uit een aantal plassen die naast vele vogels ook reeën en otters aantrekken.

Het natuurgebied staat in de zomer onder druk: de plassen vallen droog doordat de wateraanvoer vanuit de Tjonger stokt. De aanvoerroute is lang en gevoelig voor begroeiing met waterplanten. Om dit te verbeteren leggen we een ‘noodoverloop’ aan die de aanvoerroute meer dan halveert. Hierdoor is in de zomer minder onderhoud van de aanvoersloot nodig. Waterplanten kunnen blijven staan, wat goed is voor de biodiversiteit. De uitvoering van de maatregel is gepland in 2021.

Projectleider: Marc Nederlof, 06-461 72886