Wij verbeteren vismigratie Ballumerbocht Ameland

• geplaatst op 31 maart 2021 om 13:46

De duiker, een grote betonnen holle koker, ligt bij de Ballumerbocht (tussen de dorpen Ballum en Nes) vijf meter onder de kruin van de Waddenzeedijk. Wij bouwden de zeventig meter lange duiker in 2017. Hiermee wordt overtollig water uit de achterliggende polder naar de Waddenzee afgevoerd. Op die momenten kunnen vissen, zoals paling, glasaal, zeeforel, bot, stekelbaars en rivierprik, naar binnen of buiten zwemmen. Met de afvoer van gezuiverd afvalwater (effluent) door de duiker ontstaan er veel meer momenten waarop dat kan.

Het oorspronkelijke plan was dat het lozen van het zoete polderwater via de duiker op de Waddenzee de vissen zou lokken naar het binnenwater. Alleen werkt dit in de praktijk onvoldoende. De vissen zwemmen nu naar het punt waar het zoete effluentwater van de rioolwaterzuivering via de bestaande persleiding op het wad wordt gespuid. Dit punt ligt ongeveer 600 meter ten oosten van de visduiker.

Verbetering vismigratie

We leggen een nieuwe, circa 600 meter lange persleiding aan tussen de rioolwaterzuivering op Ameland en de visduiker en verwijderen de huidige persleiding. Het gezuiverde zoete afvalwater, dat straks via de duiker op het wad wordt gespuid, wordt gebruikt als lokstroom voor vissen. Ook krijgen vissen door de aanhoudende effluentstroom vaak de gelegenheid om naar binnen of buiten te zwemmen.

‘Dit project op Ameland draagt bij aan de waterkwaliteit. We verbeteren de migratie van vissen tussen de zoute Waddenzee en het zoete binnenwater. Wanneer vissen vrij en zonder hindernissen kunnen trekken, verbetert de visstand en ontstaat er een gezond milieu langs het water’, zegt Otto van der Galiën, dagelijks bestuurslid.

Toekomstige werking van de duiker

We leggen bij de duiker een verdeelput aan. Het gezuiverde water stroomt kort voor de duiker de verdeelput in. Vanuit hier stroomt het water door de duiker of buiten de duiker om het wad op. Dit laatste is bijvoorbeeld nodig als bij storm de noodschuif in de duiker sluit. De leiding buitenom volgt de hoogte van de dijk. In de kruin van de dijk leggen we een ontluchtings- en beluchtingsput aan.

In de nieuwe situatie kunnen vissen op veel momenten de koker in de duiker tegen de effluentstroom in bereiken. Als de waterstand op de Waddenzee hoger is dan het polderpeil, kan de regelschuif aan de binnenkant van de duiker (gedeeltelijk) worden opengezet en kunnen de vissen opzwemmen. Vissen kunnen ook vanuit de polder de koker inzwemmen en bij laagtij het wad bereiken.

Verbetering dijksloot

Verder maken we de dijksloot langs de Reeweg over een lengte van circa 100 meter visvriendelijker. De vissen bereiken deze sloot na het passeren van de duiker. We maken de ondiepe stukken in de sloot dieper. Er ontstaat een geschikte leefomgeving voor vissen om te paaien, zich voort te planten, op te groeien en te schuilen.

Monitoring

We willen de trek van vissen door de duiker in de Ballumerbocht in de komende jaren monitoren. De snelheid waarmee het water de Waddenzee instroomt, bepaalt mede het succes van de vismigratie. Om de stroomsnelheid te meten, brengen we in de duiker een stroomsnelheidsmeter aan.

Rekening gehouden met de natuur

Bij de werkzaamheden houden we zoveel mogelijk rekening met de natuur. Wij houden ons aan de Wet Natuurbescherming (gedragscode) en er is voor de start van de werkzaamheden een Natuurtoets gedaan. Omdat de werkzaamheden in het broedseizoen plaatsvinden, houden we extra rekening met broedende vogels.

Overlast voor de omgeving

We kunnen enige hinder door werkzaamheden niet voorkomen. Tijdens de werkzaamheden is de onderhoudsweg aan de binnenkant van de Waddenzeedijk, het gedeelte tussen Oude Steiger en Smitteweg, voor fietsers en voetgangers tijdelijk afgesloten. Zij worden omgeleid via het fietspad aan de wadkant van de zeedijk. Dit wordt met borden aangegeven.

Kosten project

Aannemer Jelle Bijlsma voert het werk in opdracht van ons uit. De totale investering van het werk bedraagt ruim 1 miljoen euro. Het Waddenfonds draagt daar maximaal ruim negen ton subsidie aan bij. Het werk is naar verwachting op 1 oktober 2021 klaar.

Actuele informatie over het project staat op: www.wetterskipfryslan.nl/ballumerbocht.

Vispasseerbare duiker in de Ballumerbocht op Ameland. Fotograaf: Daniël Hartog.